ABD Başkanı Donald Trump’ın Ukrayna ve Rusya Konusundaki Tutumu Değişiyor

Göreve gelmeden önce Ukrayna savaşını 24 saatte bitireceğini iddia eden ABD Başkanı Donald Trump, geride kalan yaklaşık altı aylık sürede bunu başaramazken ABD’nin Ukrayna’ya olan desteğinin azalması savaşın genel resminde de değişikliklere yol açtı. Bugün Rusya hakkında önemli bir açıklama yapacağını duyuran Trump’ın Moskova’ya karşı somut bir adım atıp atmayacağı belirsiz. Ukrayna şehirlerine saldırılarını her gün arttırarak devam eden Rusya’da ise Devlet Başkanı Vladimir Putin dahil üst düzey yetkililer savaşı sonlandırma niyetinde olmadıklarını artık açıkça ifade ediyor. Peki son dönemde İsrail-İran çatışması ve Gazze’de yaşanan gelişmelerin gölgesinde kalan Ukrayna savaşı hangi noktaya geldi? Bundan sonraki olası adımlar neler?

Trump’ın Değişen Tutumu

Savaşın tarafları Rusya ve Ukrayna haricindeki en önemli aktör şüphesiz Kiev yönetiminin en büyük destekçisi olan ABD. Trump göreve geldikten sonra ilk aylarda Ukrayna’ya yönelik sert bir tutum sergiledi, savaşı bir an önce bitirebilmek için Rus tezlerine yakın bir pozisyona yerleşti ancak Moskova’dan istediği yanıtı alamayınca da Rusya’ya karşı baskı uygulama yoluna girmedi. Trump son haftalarda Putin’in yaklaşımını bir “oyalama” taktiği olarak gördüğünü açıkça dile getirse de ABD’nin Rusya’ya baskı uygulamasını savaşı bitirmek açısından verimli görmüyor. Trump’ın bugün yapacağı açıklamanın Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham tarafından sunulan agresif yaptırım paketiyle ilgili olabileceği beklentisi oluştu ancak Çin ve Hindistan gibi Rus petrolünü satın almaya devam eden ülkelere yüzde 500’lük ek gümrük vergisi öngören tasarıya Trump’ın onay vermesini analistler olası görmüyor. Trump’ın Ukrayna savaşından “sıkıldığını” belirten analistler, ABD Başkanı’nın Ukrayna savaşından sürekli bahsederek gündemde tutar gibi görünse de ABD’nin etkili olacağı şekilde somut adımlar atmaktan ve sorumluluk almaktan kaçındığına dikkat çekiyor. Trump’ın bu tutumu da Rusya’nın son dönemde cephedeki baskıyı arttırmasının temel etkenlerinden biri olarak görülüyor.

Rusya’nın Durumu

Ukrayna’ya askeri müdahalesini bu ülkenin NATO’ya katılma perspektifi, ülkenin doğusunda yaşayan Rusça konuşan nüfusa yönelik hak ihlalleri, Ukrayna lideri Volodimir Zelenski yönetiminin aşırı milliyetçilerden oluşan bir “Nazi” yönetimi olduğu gibi iddialarla temellendirmeye çalışan Rusya, bu bağlamdaki taleplerinden vazgeçmiş değil. Ancak Trump yönetiminin süreci çabalarına ilgi emareleri gösteren ve bir süre görece diplomatik bir tondan seslenen Moskova yönetimi son dönemde barış niyetinde olmadığını açıkça ifade ediyor. Savaşı sahada kazanabileceği inancına sahip olan Rus yetkililer, ordunun Ukrayna’da her gün toprak kazandığına işaret ederek, “Durmamızı gerektiren bir durum yok” açıklamaları yapıyor. Rusya’nın sahadaki olası ilerleyişe bağlı olarak Kırım dahil yasadışı ilhak ettiği beş bölgenin ötesini de hedefleyebileceği düşünülüyor. Putin de geçen ay Ukrayna’daki hedeflerini açıkça dile getirerek, “Rus askerinin ayak bastığı her yer Rus toprağıdır” demiş ve buna işaret etmişti.

Ukrayna’nın Durumu

Yerli dron ve mühimmat üretimi açısından büyük bir atılım yapan Ukrayna yine de Rusya’yı caydırıcı bir ateş gücü ortaya koyabilmek için Batılı ortaklarına muhtaç. Hem kapasite hem hızlı karar alma açısından yetersiz kalan Avrupalı ortakları Kiev’e tam destek çizgisini sürdürse de Ukrayna’nın öncelikli hedefi ABD’yi oyunda tutmak. 28 Şubat’ta Oval Ofis’te ABD Başkanı Trump ile yaşadığı tartışmadan sonra bile kamuoyu önünde Trump’ı öven açıklamalar yapmaya devam eden Zelenski, Washington’ı kaybetmemek için diplomatik çabaları da sürdürdü. Bu bağlamda iki ülke arasında bir mineral anlaşması da imzalandı. Ukrayna özellikle hava savunma sistemleri ve mühimmatında ABD’nin eline bakıyor.

Sahanın Gözlemi

Rusya’nın son aylarda daha da belirginleşen tavizsiz tutumundaki en önemli etkenlerden biri sahadaki gerçekler. Moskova birçok açıdan ağır bedeller ödemesine rağmen kendi lehine olan saha dinamiklerini masaya taşımak istiyor. Bahar aylarının girmesiyle birlikte Ukrayna’nın doğusundaki ilerleyişini hızlandıran Rus ordusu, Ukrayna merkezli açık kaynak harita projesi Deep State verilerine göre mayıs ayında 449 kilometrekarelik bir bölgeyi ele geçirdi. Rus ilerleyişi savaşı kısa sürede Moskova lehine sonlandırabilecek bir hızda değil ancak Rusya’nın hesabı, çok yüksek maliyetle de olsa yavaş yavaş kazanmaya devam etmek. Askeri üretim kapasitesini cepheye sürekli mühimmat ve silah akıtabilecek ölçekte büyüten Rusya, insani gücü bulma konusunda da Ukrayna’ya göre daha şanslı. Uzmanlar bu fotoğrafta Ukrayna’nın asimetrik savaş hamleleri ve dronları cephenin merkezine koyarak Rusya’ya stratejik kayıplar verdirse de uzun vadede sonucu değiştirebilmek için yüksek tahrip gücü olan silahlara ihtiyacı olduğunu söylüyor. Rusya’nın ilerleyişini yaz boyu ve sonbaharda sürdürmesinin müzakere masasını da doğrudan etkileyeceği belirtiliyor.